Κατά την διενέργεια μιας ενδοσκοπικής πράξης (γαστροσκόπηση ή κολονοσκόπηση) υπάρχει η δυνατότητα λήψης τεμαχιδίων ιστού από οισοφάγο, στόμαχο, δωδεκαδάκτυλο, λεπτό και παχύ έντερο. Η διαδικασία αυτή λήψης ιστού λέγεται βιοψία και η εξέταση αυτού του ιστού λέγεται ιστολογική εξέταση. Η εξέταση αυτή γίνεται από εργαστήριο που λέγεται Παθολογοανατομικό και από ειδικό ιατρό που λέγεται Παθολογοανατόμος.
Σε ποιες περιπτώσεις πρέπει να γίνεται η ιστολογική εξέταση;
Α. Στη ΓΑΣΤΡΟΣΚΟΠΗΣΗ
- Σε κάθε γαστροσκόπηση λαμβάνονται βιοψίες στομάχου για την ανίχνευση του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού. Πρόκειται για μικρόβιο που είναι υπεύθυνο για την πλειονότητα των γαστρίτιδων και των ελκών, για το λέμφωμα και τον καρκίνο στομάχου. Σήμερα δεν εννοείται γαστροσκόπηση χωρίς έλεγχο για ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού.
- Σε κάθε γαστροσκόπηση λαμβάνονται βιοψίες στομάχου για τον προσδιορισμό του τύπου της γαστρίτιδας . Όλες οι γαστρίτιδες δεν είναι ίδιες και στην εποχή μας η χρήση του γενικευμένου όρου «γαστρίτιδα», χωρίς να προσδιοριστεί ο τύπος της με ιστολογική εξέταση μέσω βιοψίας, είναι λανθασμένη. Γίνεται ταυτόχρονα με τον έλεγχο για ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού.
- Σε ασθενείς με προκαρκινικές βλάβες (ατροφική γαστρίτιδα, εντερική μετάπλαση, χαμηλού βαθμού δυσπλασία, νευροενδοκρινή υπερπλασία) λαμβάνονται βιοψίες στομάχου ανά συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα που προσδιορίζονται από τον γιατρό για παρακολούθηση και έγκαιρη αναγνώριση ενδεχόμενης εξέλιξης των αλλοιώσεων αυτών προς καρκίνο.
- Σε ασθενείς με σιδηροπενική αναιμία ή με χρόνιο διαρροϊκό σύνδρομο (διάρκειας πάνω από 4 εβδομάδες) λαμβάνονται βιοψίες δωδεκαδακτύλου για τον έλεγχο ύπαρξης συνδρόμου δυσαπορρόφησης. Το κυριότερο τέτοιο σύνδρομο είναι η κοιλιοκάκη ή δυσανεξία στη γλουτένη.
- Σε ασθενείς με έλλειψη βιταμίνης Β12 συχνά είναι απαραίτητη η λήψη βιοψιών από συγκεκριμένη περιοχή του στομάχου που, συνήθως, ευθύνεται για αυτήν την έλλειψη.
- Σε ασθενείς με βλάβες οισοφάγου ύποπτες για οισοφάγο Barrett. Ο οισοφάγος Barrett αναπτύσσεται σε ένα μικρό ποσοστό ασθενών με χρόνια γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση και προδιαθέτει για ανάπτυξη καρκίνου οισοφάγου. Η ιστολογική τεκμηρίωση της ύπαρξής του είναι απαραίτητη, όπως και η αναγνώριση ύπαρξης ενδεχόμενης δυσπλασίας. Η χαμηλού βαθμού δυσπλασία χρειάζεται στενή παρακολούθηση με βιοψίες, ενώ η υψηλού βαθμού δυσπλασία χρήζει άμεσης αντιμετώπισης.
- Σε ασθενείς με βλάβες ύποπτες για καρκίνο ή λέμφωμα εννοείται πως οι βιοψίες από τις συγκεκριμένες βλάβες είναι απαραίτητες.
Β. Στην ΚΟΛΟΝΟΣΚΟΠΗΣΗ
- Σε ασθενείς με φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου (νόσος Crohn, ελκώδης κολίτιδα) λαμβάνονται βιοψίες από τις βλάβες για την αρχική διάγνωση και την παρακολούθηση της πορείας της νόσου.
- Σε ασθενείς με κολίτιδες για τον προσδιορισμό του τύπου της κολίτιδας. Όλες οι «κολίτιδες» δεν είναι ίδιες και απαιτείται ο προσδιορισμός του τύπου τους προκειμένου να γίνει η σωστή θεραπεία τους.
- Σε ασθενείς με χρόνιο διαρροϊκό σύνδρομο (διάρκειας πάνω από 4 εβδομάδες) είναι απαραίτητη η λήψη βιοψιών εντέρου ακόμη και αν δεν υπάρχει κανένα εύρημα στην κολονοσκόπηση. Δυο συγκεκριμένες παθήσεις που προκαλούν χρόνια διάρροια, η μικροσκοπική κολίτιδα και η ηωσινοφιλική γαστρεντερίτιδα, κατά κανόνα δεν προκαλούν καμία ορατή βλάβη και διαγιγνώσκονται μόνο μέσω βιοψιών.
- Σε ασθενείς που αφαιρούνται πολύποδες γίνεται ιστολογική εξέτασή τους, προκειμένου να καθοριστεί ο βαθμός επικινδυνότητάς τους και ο χρόνος μεταξύ των διαδοχικών κολονοσκοπήσεων που απαιτούνται για παρακολούθηση.
- Σε ασθενείς με βλάβες ύποπτες για καρκίνο.
Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτή η σημασία της λήψης βιοψιών κατά τις ενδοσκοπικές εξετάσεις. Πρακτικά, στις περισσότερες ενδοσκοπήσεις η λήψη βιοψιών είναι απαραίτητη. Πρόκειται για πράξη η οποία: αυξάνει σημαντικά το χρόνο και το κόστος των ενδοσκοπήσεων, απαιτεί μεγάλη προσοχή από το προσωπικό, καλύτερη και πιο παρατεταμένη χορήγηση καταστολής (μέθης), αλλά χωρίς αυτήν οι εξετάσεις μας δεν είναι πλήρεις.
