Δυο τύποι καυστικών ουσιών καταπίνονται συνήθως:
-αλκαλικοί παράγοντες (συχνά άοσμοι και άγευστοι με αποτέλεσμα την κατάποση μεγάλης ποσότητας – βλάβες κυρίως στον οισοφάγο διότι στον στόμαχο εξουδετερώνονται από το οξύ), και
-όξινοι παράγοντες (προκαλούν άμεσα πόνο με αποτέλεσμα την κατάποση μικρής ποσότητας – βλάβες πιο έντονες στον στόμαχο, κυρίως στο άντρο).
ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ
-Βράγχος φωνής, συριγμός, δύσπνοια: ενδεικτικά βλάβης σε επιγλωττίδα, λάρυγγα, ανώτερες αεροφόρες οδούς.
-Επίμονος πόνος στον θώρακα και στην ράχη: υποψία διάτρησης οισοφάγου και μεσοθωρακίτιδας.
-Επίμονος κοιλιακός πόνος: υποψία διάτρησης στομάχου και περιτονίτιδας.
*Τα πρώιμα σημεία και συμπτώματα δεν σχετίζονται πάντα με την βαρύτητα της καυστικής βλάβης και την πιθανότητα καθυστερημένων επιπλοκών.
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
-α/α θώρακα – κοιλίας
-CT τραχήλου-θώρακα-κοιλίας: Επί διάτρησης άμεση χειρουργική επέμβαση.
-Γαστροσκόπηση: Πρέπει να γίνεται εντός 24-48 ωρών στους ασθενείς που δεν έχουν διάτρηση προκειμένου να εκτιμηθεί η βαρύτητα των βλαβών (επειδή αυτή μπορεί να μην συνάδει με τα συμπτώματα), να γίνει πρόγνωση και να κατευθυνθεί η θεραπεία.
-Δεύτερη γαστροσκόπηση: Μπορεί να γίνει 5 ημέρες μετά την κατάποση καυστικής ουσίας και μπορεί να προβλέψει καλύτερα τις οισοφαγογαστρικές επιπλοκές.
*40-80% των ασθενών που αναφέρουν κατάποση καυστικής ουσίας δεν έχουν καμία ένδειξη βλάβης στην ενδοσκόπηση.
ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΥΣΤΙΚΗΣ ΒΛΑΒΗΣ
I Οίδημα και ερύθημα
ΙΙA Αιμορραγίες, διαβρώσεις, φυσσαλίδες, έλκη με εξίδρωμα
ΙΙB Κυκλοτερής εξέλκωση
III Πολλαπλά βαθιά έλκη με καφέ, μαύρο ή γκρι αποχρωματισμό
IV Διάτρηση
Οι βαθμοί Ι-ΙΙΑ συνήθως θεραπεύονται χωρίς συνέπειες.
Οι βαθμοί ΙΙΒ-ΙΙΙ οδηγούν σε στένωση το 70-100% των ασθενών.
Ο βαθμός IV συνοδεύεται από θνητότητα 65% και απαιτεί άμεση χειρουργική αντιμετώπιση.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
-Καρδιοαναπνευστική υποστήριξη.
-Ασθενείς με υπόταση, αναπνευστική δυσχέρεια και βλάβες ΙΙΒ-ΙΙΙ στην ενδοσκόπηση εισάγονται άμεσα σε ΜΕΘ.
-Λαρυγγοσκόπηση σε όσους έχουν αναπνευστική δυσχέρεια (επι βλαβών του λάρυγγα συνιστάται τραχειοστομία – όχι διασωλήνωση).
-Άμεση επέμβαση με οισοφαγεκτομή ή γαστρεκτομή επί διάτρησης.
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η πρόκληση έμετου ή η τοποθέτηση ρ/γ σωλήνα (για απομάκρυνση της ουσίας ή χορήγηση υγρών για αραίωσή της) διότι μπορεί να προκληθεί εκ νέου έκθεση του οισοφάγου και της ανώτερης αναπνευστικής οδού στον καυστικό παράγοντα.
-Οι PPIs μπορεί να μειώσουν τις επιπλοκές.
ΑΠΩΤΕΡΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ
-Το 1/3 των ασθενών αναπτύσσει στένωση οισοφάγου. Συνήθως παρουσιάζεται μετά από 2 μήνες αλλά ενδέχεται να εμφανιστεί ακόμη και μετά από πολλά έτη.
-Η αντιμετώπιση της οισοφαγικής στένωσης γίνεται με συχνές διαστολές μέχρι η διάμετρος του οργάνου να φτάσει τα 15 mm ή να υποχωρήσουν τα συμπτώματα.
-10-50% των ασθενών με οισοφαγική στένωση, τελικά θα χρειαστούν χειρουργική αντιμετώπιση.
-Στενώσεις άντρου-πυλωρού εμφανίζονται συνήθως 1-6 εβδομάδες μετά την κατάποση της ουσίας αλλά μπορεί ακόμη και μετά από έτη. Σε πολλούς είναι αποτελεσματικές οι διαστολές μαζί με αντιόξινη αγωγή, αρκετοί όμως χρειάζονται αντρεκτομή.
-Η κατάποση αλκαλικής ουσίας σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης πλακώδους καρκινώματος οισοφάγου (κατά 1000 φορές μετά από 40 έτη). Συνιστάται, 20 έτη μετά την κατάποση να αρχίζει περιοδικός ενδοσκοπικός έλεγχος, ανά 1-3 έτη.
