Τι είναι η ελκώδης κολίτιδα;
Η ελκώδης κολίτιδα (“ΕΚ”) είναι μια φλεγμονή του παχέος εντέρου που προκαλεί διάρροια, κοιλιακό πόνο και αιματηρές κενώσεις. Κατά κανόνα η φλεγμονή αυτή αρχίζει από το κατώτερο τμήμα του εντέρου που λέγεται ορθό και επεκτείνεται ψηλότερα, ενίοτε και μέχρι το ανώτερο τμήμα του παχέος εντέρου που λέγεται τυφλό. Ανάλογα με την έκταση της νόσου, διαφέρουν τα συμπτώματα και η βαρύτητά της, τα οποία συνήθως είναι πιο έντονα όσο μεγαλύτερη έκταση του παχέος εντέρου καταλαμβάνει η φλεγμονή.
Αν και η αιτία της ΕΚ δεν είναι ξεκάθαρη, τα άτομα που πάσχουν από τη νόσο συνήθως έχουν προβλήματα με το ανοσοποιητικό τους σύστημα.
Ποια είναι τα συμπτώματα της ΕΚ;
Τα συμπτώματα ποικίλουν σε ένταση και άλλοτε είναι ήπια, άλλοτε σοβαρά. Σπανίως μάλιστα, μπορεί να εμφανιστούν μόνο μία φορά. Η νόσος χαρακτηρίζεται από υφέσεις και εξάρσεις των συμπτωμάτων της. Πιθανά συμπτώματα της νόσου είναι τα παρακάτω:
-Διάρροια ενίοτε με πολλαπλές κενώσεις που μπορεί να ξεπεράσουν και τις 10/ημέρα.
-Αιματηρές κενώσεις, συχνά με πρόσμειξη βλέννης.
-Κοιλιακός πόνος, συνήθως στο υπογάστριο και στο αριστερό κάτω τεταρτημόριο της κοιλίας, σπανιότερα πιο γενικευεμένος.
-Πυρετός.
-Απώλεια βάρους.
-Εξωεντερικές εκδηλώσεις (ερυθρότητα και πόνος στα μάτια, δερματικό εξάνθημα, πληγές στο στόμα, πόνος στις αρθρώσεις).
Πώς γίνεται η διάγνωση της ΕΚ;
Η διάγνωση της ΕΚ γίνεται με κολονοσκόπηση. Με την εξέταση αυτή ο γιατρός μπορεί να δει με ακρίβεια την εικόνα του βλεννογόνου του παχέος εντέρου και να λάβει βιοψίες προκειμένου να οριστικοποιηθεί η διάγνωση της νόσου.
Βοηθητικό ρόλο παίζουν και κάποιες εξετάσεις αίματος και κοπράνων αλλά, ενίοτε, και κάποιες ακτινολογικές εξετάσεις.
Η διατροφή παίζει κάποιο ρόλο στην εξέλιξη της ΕΚ;
Δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη δίαιτα που να έχει αποδειχθεί ότι βοηθά τα άτομα με ΕΚ να αισθάνονται καλύτερα. Γενικώς, όταν η νόσος είναι σε ύφεση, οι ασθενείς δεν έχουν περιορισμούς στη δίαιτά τους. Αντίθετα, όταν η νόσος είναι σε έξαρση είναι σκόπιμο να αποφεύγονται οι φυτικές τροφές και τα γαλακτοκομικά προκειμένου να μειώνεται ο ημερήσιος αριθμός των κενώσεων. Φυσικά, υπάρχει πάντα η περίπτωση κάποιος ασθενής να παρατηρήσει ότι συγκεκριμένες τροφές επιδεινώνουν τα συμπτώματά του. Σε αυτήν την περίπτωση, είναι χρήσιμο να τις αποφεύγει.
Σε ειδικές περιπτώσεις, όταν η νόσος είναι βαριά και ο ασθενής δεν δύναται να σιτιστεί επαρκώς, ο γιατρός μπορεί να προτείνει τη λήψη συμπληρωμάτων διατροφής κατάλληλων για τη νόσο.
Πώς αντιμετωπίζεται η ΕΚ;
Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται είναι:
-Μεσαλαμίνη: Πρόκειται για μια κατηγορία φαρμάκων που είναι γνωστά και ως 5-ASΑ και χρησιμοποιούνται γενικά για την αντιμετώπιση της ήπιας ως μέτριας βαρύτητας νόσου. Χορηγούνται τόσο από του στόματος όσο και από το ορθό, σε μορφή υποκλυσμών ή υποθέτων, ανάλογα με την εντόπιση της νόσου.
-Κορτιζόνη: Χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση εξάρσεων της νόσου και ο σκοπός μας είναι πάντοτε η χρήση της να γίνεται για όσο το δυνατόν μικρότερο χρονικό διάστημα λόγω των ανεπιθύμητων ενεργειών της.
-Ανοσοτροποποιητικά φάρμακα (Αζαθειοπρίνη, 6-Μερκαπτοπουρίνη): Χρησιμοποιούνται ως μακροχρόνια αγωγή για την τροποποίηση της ανοσολογικής αντίδρασης του οργανισμού προκειμένου να διατηρούν τη νόσο σε ύφεση.
-Βιολογικοί παράγοντες (adalimumab, infliximab, ustekinumab, vedolizumab): Πρόκειται για φάρμακα με ανοσοκατασταλτική δράση που χρησιμοποιούνται μόνα τους ή σε συνδυασμό με ανοσοτροποποιητικά για την αντιμετώπιση βαρύτερων περιπτώσεων.
-«Μικρά μόρια» (tofacitinib, ozanimod): Χρησιμοποιούνται συνήθως σε ασθενείς που δεν ανταποκρίθηκαν στις προηγούμενες θεραπείες.
Στους περισσότερους ασθενείς, τα συμπτώματα βελτιώνονται μετά από λίγες μόνο εβδομάδες θεραπείας. Αν όμως δεν βελτιωθούν, τότε συνήθως χρειάζεται να δοκιμαστεί ένα διαφορετικό φάρμακο, αρκετές φορές κατόπιν εισαγωγής του ασθενούς στο Νοσοκομείο, προκειμένου η νόσος να τεθεί σε ύφεση.
Οι υποτροπές της νόσου είναι συχνές και γι` αυτό πολλοί ασθενείς χρειάζεται να λαμβάνουν θεραπεία συντήρησης μακροχρονίως, συχνά και για όλη τους τη ζωή, ώστε η νόσος να παραμένει υπό έλεγχο.
Ποιός είναι ο ρόλος της χειρουργικής επέμβασης;
Όταν τα φάρμακα δεν είναι αποτελεσματικά, η χειρουργική επέμβαση μπορεί να βοηθήσει. Υπάρχουν 2 τύποι επεμβάσεων:
-Χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση του παχέος εντέρου, του ορθού και του πρωκτού με δημιουργία μόνιμης ειλεοστομίας δια της οποίας εφεξής γίνονται οι κενώσεις.
-Χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση μόνο του παχέος εντέρου και του ορθού. Στη συνέχεια, ο γιατρός επανασυνδέει το λεπτό έντερο με τον πρωκτό. Έτσι, ο ασθενής μπορεί να συνεχίσει να έχει κενώσεις με τον κανονικό τρόπο.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις της νόσου στην ποιότητα ζωής;
Τα άτομα με ΕΚ συχνά χρειάζονται θεραπεία εφ’ όρου ζωής. Αλλά με τη θεραπεία, πολλοί άνθρωποι μπορούν να ζήσουν αρκετά φυσιολογική ζωή. Είναι πολύ σημαντικό για τον ασθενή να ακολουθεί τις οδηγίες του γιατρού του και να παραμένει πιστός στο πρόγραμμα παρακολούθησής του.
Η νόσος επηρεάζει την πιθανότητα εγκυμοσύνης;
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η ΕΚ δεν επηρεάζει την ικανότητα μιας γυναίκας να μείνει έγκυος. Σκόπιμο είναι όμως να συμβουλευτεί τον γιατρό της πριν αρχίσει τις προσπάθειες για εγκυμοσύνη.
Είναι σημαντικό η ΕΚ να αντιμετωπίζεται σωστά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ο γιατρός σας μπορεί να αποφασίσει να αλλάξει τα φάρμακά σας επειδή ορισμένα από τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της νόσου μπορεί να μην είναι ασφαλή για το έμβρυο. Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να θέλει να σας χορηγήσει υψηλότερη δόση φυλλικού οξέος συγκριτικά με άτομα χωρίς ΕΚ.
Πότε πρέπει να απευθυνθώ άμεσα στον γιατρό μου;
-Αν έχετε σημάδια λοίμωξης με πυρετό > 38
-Αν έχετε έντονο κοιλιακό άλγος
-Αν έχετε έμετους και δεν μπορείτε να σιτιστείτε
-Αν έχετε αυξημένο αριθμό αιματηρών κενώσεων παρά την θεραπεία.
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να απευθυνθείτε άμεσα στον γιατρό σας όπως και σε κάθε άλλη περίπτωση που εμφανίζετε ασυνήθιστα ή καινούργια συμπτώματα που δεν μπορείτε να ερμηνεύσετε.
