Τι είναι τα προβιοτικά;
Τα προβιοτικά είναι αυτό που πολλοί άνθρωποι αποκαλούν «φιλικά βακτήρια» ή «καλά βακτήρια». Είναι βακτήρια που ζουν στο σώμα και το βοηθούν να λειτουργεί καλά. Συχνά, τα προβιοτικά βοηθούν στην άμυνα του οργανισμού από λοιμώξεις που προκαλούνται από μη φιλικά βακτήρια ή άλλα μικρόβια.
Τα προβιοτικά υπάρχουν στο σώμα σας από μόνα τους (στο εντερικό μικροβίωμα), ώστε να μπορείτε να έχετε οφέλη από αυτά χωρίς να κάνετε ή να πάρετε τίποτα επιπλέον. Μερικοί άνθρωποι όμως λαμβάνουν χάπια που περιέχουν προβιοτικά επειδή πιστεύουν ότι τα χάπια αυτά θα τους βοηθήσουν να διατηρηθούν υγιείς. Μερικοί άνθρωποι παίρνουν ακόμη και «πρεβιοτικά», τα οποία είναι χάπια που περιέχουν μια μορφή τροφής που αρέσει στα προβιοτικά (ενισχύοντας έτσι το εντερικό μικροβίωμα). Αλλά, παρόλο που υπάρχουν αποδείξεις ότι τα προβιοτικά που περιέχονται στο εντερικό μικροβίωμα βοηθούν τον οργανισμό, δεν υπάρχει επαρκής απόδειξη ότι και η λήψη προβιοτικών χαπιών προσφέρει κάποια βοήθεια.
Τα προβιοτικά χάπια βοηθούν στη βελτίωση της υγείας;
Μερικές μελέτες έχουν αφήσει να εννοηθεί ότι τα προβιοτικά χάπια μπορεί να βελτιώσουν την υγεία, άλλες όμως δεν δείχνουν κανένα όφελος από τη λήψη τους.
Αυτή τη στιγμή, οι ερευνητές μελετούν αν τα προβιοτικά μπορούν:
-Να βοηθήσουν στην καταπολέμηση ή την πρόληψη λοιμώξεων στο στόμαχο ή στο έντερο, συμπεριλαμβανομένης μιας σοβαρής λοίμωξης που ονομάζεται “Cl. difficile”.
-Να βοηθήσουν στη διάρροια, τη δυσκοιλιότητα και ορισμένες από τις καταστάσεις που προκαλούν αυτά τα συμπτώματα, όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του Crohn.
-Να προλάβουν ή να θεραπεύσουν αλλεργίες, συμπεριλαμβανομένης μιας δερματικής πάθησης που ονομάζεται έκζεμα, η οποία προκαλεί φαγούρα και ξεφλούδισμα στο δέρμα.
-Να βοηθήσουν στην πρόληψη ή την καταπολέμηση λοιμώξεων στον κόλπο.
Πρέπει να πάρω προβιοτικά χάπια;
Δεν πρέπει να παίρνετε προβιοτικά από μόνοι σας παρά μόνο αν σας το συστήσει ο γιατρός σας. Επί του παρόντος δεν υπάρχει αποδεδειγμένο όφελος από τη λήψη προβιοτικών χαπιών εκτός ίσως από την περίπτωση της πρόληψης της διάρροιας εξ αντιβιοτικών (που οφείλεται στο Cl. difficile).
Πρέπει να φάω γιαούρτι με «ενεργές καλλιέργειες»;
Τα προϊόντα γιαουρτιού που έχουν «ενεργές καλλιέργειες» περιέχουν προβιοτικά. Αν σας αρέσει το γιαούρτι και δεν σας δημιουργεί δυσπεπτικά ενοχλήματα, τότε μάλλον δεν είναι κακό να το φάτε. Είναι πιθανό ότι η κατανάλωση γιαουρτιού θα βοηθήσει την πέψη σας και θα σας βοηθήσει να παραμείνετε υγιείς. Αν μη τι άλλο, το γιαούρτι με χαμηλά λιπαρά μπορεί να είναι μέρος μιας υγιεινής διατροφής.
Ποια είναι τα μειονεκτήματα της λήψης προβιοτικών;
Τα προβιοτικά δεν ελέγχονται από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) με τον τρόπο που ελέγχονται τα τυπικά φάρμακα. Όσο για την Ελλάδα, τα προβιοτικά θεωρούνται συμπληρώματα διατροφής, ελέγχονται μεν από τον ΕΟΦ, αλλά δεν λαμβάνουν άδεια κυκλοφορίας με την ίδια διαδικασία που ισχύει για τα φάρμακα. Πιο συγκεκριμένα:
-Τα συμπληρώματα διατροφής, στα οποία κατατάσσονται τα περισσότερα προβιοτικά, υπόκεινται σε διαδικασία γνωστοποίησης προς τον ΕΟΦ και όχι σε έγκριση. Αυτό σημαίνει ότι ο ΕΟΦ δεν τα ελέγχει πριν κυκλοφορήσουν αλλά ασκεί κατασταλτικό έλεγχο μετά την κυκλοφορία του προϊόντος στην αγορά, προφανώς σε περίπτωση που αναφερθούν τυχόν προβλήματα από κάποιο εξ αυτών.
-Σύμφωνα με ανακοίνωση του ΕΟΦ, η αναγραφή του όρου «προβιοτικά» ή άλλων σχετικών ισχυρισμών υγείας στην επισήμανση των προϊόντων δεν γίνεται αποδεκτή, καθώς θεωρείται παραπλανητική από τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς.
Όσον αφορά την Ευρωπαϊκή νομοθεσία: Η ρύθμιση για τους ισχυρισμούς υγείας, στην οποία εμπίπτουν και τα προβιοτικά, διέπεται από τον Κανονισμό (ΕΚ) 1924/2006. Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) έχει αξιολογήσει αιτήματα για ισχυρισμούς υγείας σχετικά με τα προβιοτικά και, μέχρι στιγμής, κανένας δεν έχει λάβει θετική γνωμοδότηση. Με απλά λόγια, αυτό σημαίνει πως επί του παρόντος τα προβιοτικά δεν έχουν λάβει ένδειξη για τη χρήση τους στην αντιμετώπιση κάποιας συγκεκριμένης πάθησης.
Τέλος, πρέπει να αναφερθεί ότι άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα (για παράδειγμα, άτομα που λαμβάνουν χημειοθεραπεία για καρκίνο) θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικά κατά τη λήψη προβιοτικών διότι υπάρχει η πιθανότητα να τα βλάψουν. Αυτό συμβαίνει επειδή τα προβιοτικά θα μπορούσαν να προκαλέσουν μόλυνση σε έναν ανοσοκατασταλμένο ασθενή.
Συμπερασματικά, αν και είναι βέβαιο πλέον ότι το εντερικό μικροβίωμα και οι μεταβολές του παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην διατήρηση της υγείας και στην εκδήλωση της ασθένειας, ακόμη δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για το πως ακριβώς γίνεται αυτό. Όταν θα αποσαφηνιστούν οι μηχανισμοί, τότε ίσως υπάρξουν και στοχευμένες θεραπείες με συγκεκριμένα προβιοτικά. Για την ώρα, αν και δεν αμφισβητείται ότι μερικοί ασθενείς βελτιώνονται σε ενοχλήματα όπως η δυσκοιλιότητα και το φούσκωμα λαμβάνοντας προβιοτικά, είναι σαφές ότι στις μελέτες δεν δείχνουν στατιστικά σημαντική υπεροχή έναντι του εικονικού σκευάσματος (placebo) ενώ παραμένει ασαφές ποιοι μικροοργανισμοί είναι πιο ωφέλιμοι ως προβιοτικά σκευάσματα και σε ποια ποσότητα. Στο κοντινό μέλλον, πιθανότατα, θα υπάρξουν περισσότερα δεδομένα που θα μας βοηθήσουν να χρησιμοποιήσουμε τα προβιοτικά πιο στοχευμένα και πιο αποτελεσματικά.
